آغاز عرضه دوباره خودرو در بورس کالا؛ ایران‌خودرو عرضه را از اسفند آغاز می‌کند

عرضه خودرو در بورس کالا از آن دست موضوعاتی است که ۳سال پیش جنجال‌های فراوانی به پا کرد. در سال۱۴۰۱برای نخستین بار شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا موفق شدند محصولات خود را در بورس کالا عرضه کنند اما شورای رقابت پس از مدت کوتاهی به‌دلیل قیمت‌گذاری جلوی عرضه محصولات این شرکت‌ها را گرفت.

در واقع تجربه عرضه محصولات ایران‌خودرو و سایپا در بورس کالا به اردیبهشت۱۴۰۱ بازمی‌گردد که با تصویب شورای بورس آغاز شد اما به‌دلیل برخی مخالفت‌ها از جمله شورای رقابت در نهایت در اسفندماه همان سال متوقف شد. در این فاصله زمانی ۱۰ماهه خودروهای متنوعی عرضه شد و مردم، دولت وخودروسازان از این محل منتفع شدند اما واسطه‌ها به‌شدت زیان کردند.

در این دوره خودروهای تارا، شاهین، پژو۲۰۷ دستی و اتوماتیک، ۴خودرویی بودند که به‌دلیل عرضه‌های مستمر در بورس کالا، رضایت مردم را به‌دست آوردند اما در نهایت به‌دلیل برخی مقاومت‌ها بر سر راه عرضه خودرو در بورس کالا، روش عرضه خودرو به همان روش سنتی و پر ابهام قرعه‌کشی و صف‌های طولانی بازگشت.

در چنین شرایطی آنطور که شرکت ایران خودرو اعلام کرده قرار است بار دیگر عرضه خودرو در بورس کالا از سر گرفته شود.

آغاز عرضه‌های ایران‌خودرو

حالا اما پس از یک وقفه تقریبا ۳سال آنطور که شرکت ایران‌خودرو اعلام کرده قرار است بار دیگر طلسم عرضه خودرو در بورس کالا شکسته شود.

طبق اعلام شرکت ایران‌خودرو، این شرکت قصد دارد در روز اول اسفندماه ۲۰۰دستگاه وانت آریسان۲ را در بورس کالا عرضه کند.

قرار است این خودرو با قیمت پایه ۳۹۲میلیون و ۵۵۰هزار تومان و تحویل اول خرداد۱۴۰۴ در بورس کالا عرضه ‌شود. این عرضه‌ها بعد از آن انجام می‌شود که شرکت‌های خودروسازی‌ در ابتدای آذرماه امسال مجوز افزایش قیمت گرفتند.

عرضه خودرو در بورس کالا چه نفعی دارد؟

همان زمان در سال۱۴۰۱ که روند عرضه خودرو در بورس کالا به‌صورت متوالی ادامه یافته بود در نتیجه یک فضای رقابتی در آخرین عرضه‌ها قیمت‌ها روندی کاهنده به‌خود گرفته بود و این موضوعی بود که مورد توجه سیاستگذاران و کارشناسان قرار گرفت.

نکته اصلی در ایجاد فضای رقابتی این است که دست واسطه‌ها در قیمت‌گذاری خودرو کوتاه می‌شود و ارقام نجومی که این واسطه‌ها روی قیمت‌های کارخانه تعیین می‌کنند از بین می‌رود. همین موضوع منجر به رقابتی‌شدن قیمت خودرو در بورس کالا می‌شود.

بررسی روند معاملات خودرو در بورس کالا در یک دوره چند ماهه یعنی از ۲۸ اردیبهشت۱۴۰۱تا ۱۸دی‌ماه همان سال نشان می‌دهد که در نتیجه فروش ۳۴ هزار و ۸۱۶ خودرو در بورس کالا، ۱۰هزار و ۴۱۰میلیارد تومان سود از جیب دلالان به‌خودروساز و خریدار خودرو منتقل شد. در این میان ۵هزارو۹۹۰میلیارد تومان منفعت تولیدکنندگان، ۴هزارو۴۲۰میلیارد تومان منفعت خریداران خودرو و ۵۴۰میلیاردتومان منفعت دولت از محل دریافت مالیات ارزش افزوده همگی از مزایای ورود خودرو به بورس بود. این ارقام نشان می‌دهد که در جریان عرضه خودرو در بورس کالا همه نفع می‌برند به جز دلالان و این همان عاملی بود که منجر به توقف عرضه خودرو در بورس کالا شد. چرا که این واسطه‌ها فضای رسانه‌ای گسترده‌ای علیه بورس کالا به‌کار گرفتند.

مهدی خطیبی، مدیرعامل ایران اسبق ایران‌خودرو پیش از این یعنی در سال۱۴۰۱ آماری ارائه کرده و گفته بود: بیش از ۳۵۰هزارمیلیارد تومان در ۳سال گذشته ازجیب مردم، خودروساز و سهامداران خارج شده و به جیب سودجویان وارد شده است.

شرایطی که بورس کالا فراهم می‌کند

نکته حائز اهمیت این است که با عرضه خودرو در بورس کالا قیمت‌ها مطابق با مکانیزم‌های بازار به‌صورت تعادلی تعیین خواهد شد و نقش بازار سیاه به‌طور کامل از بین می‌رود. بنابراین مردم می‌توانند مطمئن شوند که در یک فرایند منصفانه محصول خود را خریداری می‌کنند. استفاده از مکانیزم‌های بورس کالا همچنین این امکان را به‌خودروسازان می‌دهد که میزان پیش‌فروش خودرو را افزایش دهند چرا که در بورس کالا ابزارهای مالی به‌کار گرفته می‌شود که می‌تواند این اهداف را محقق کند. به‌طور مثال استفاده از اوراق سلف موازی برای فروش خودرو می‌تواند به‌خودروسازان برای پیش‌فروش خودرو کمک کند و خریداران هم می‌توانند صرفا با داشتن یک کد سهامداری این اوراق را که مشتمل بر یک خودرو است خریداری کنند و خودرو خود را دریافت کنند.

معایب عرضه خودرو در بورس کالا

یکی از معایب عرضه خودرو در بورس کالا این است که بخش زیادی از مردم با مکانیزم‌های بورس کالا آشنا نیستند. در واقع خرید خودرو از بورس کالا نیاز به کد سهامداران و طی کردن برخی تشریفات اداری دارد که همه متقاضیان خرید خودرو با آن آشنا نیستند. با این حال طی کردن این فرایندها چندان هم پیچیده نیست و متقاضیان می‌تواند با مراجعه به یک کارگزار رسمی بورس این فرایندها را در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام دهد و سپس سفارش خرید خودرو از بورس کالا را ارائه کند.