نقش هلدینگ‌های اقتصادی در برنامه هفتم توسعه: فرصت‌ها و چالش‌ها

مهرداد سالاری فر؛ برنامه هفتم توسعه جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک سند راهبردی و عملیاتی برای رشد پایدار و متوازن اقتصادی کشور، بر تقویت زیرساخت‌ها و صنایع کلیدی، به‌ویژه در حوزه‌های نفت، انرژی و پتروشیمی تأکید دارد. این برنامه، با هدف بهینه‌سازی ساختارهای اقتصادی، تأمین مالی پروژه‌های کلان و ارتقاء راهبری شرکتی، نقشه‌راه جدیدی را برای هلدینگ‌های اقتصادی تولیدی و خدماتی ترسیم کرده است.

۱. سیاست‌های کلان در حوزه هلدینگ‌های اقتصادی و تولیدی

طبق ماده ۴ برنامه هفتم توسعه جمهوری اسلامی ایران، یکی از مهم‌ترین اهداف، تقویت هلدینگ‌های اقتصادی است. این هلدینگ‌ها باید ضمن بهره‌برداری بهینه از منابع داخلی و فناوری‌های نوین، به‌طور مؤثر در صنایع نفت و انرژی فعال شوند و به تنوع تولیدات و افزایش صادرات کمک کنند. در این خصوص، سیاست‌های کلیدی عبارتند از:

۱. تنوع بخشیدن به محصولات و خدمات: ایجاد زنجیره‌های تأمین و نوآوری‌های فناورانه در بخش‌های نفت و انرژی.

۲. تقویت سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی: جلب سرمایه‌های بین‌المللی با استفاده از مشوق‌ها و تسهیلات مالی ویژه.

ماده ۵ بند ۱ برنامه هفتم، از هلدینگ‌ها می‌خواهد که ظرفیت‌های تولیدی خود را به طور پایدار افزایش دهند و از منابع مالی موجود به‌طور مؤثر برای تقویت زیرساخت‌ها استفاده کنند.

۲. بهره‌وری و نوآوری در هلدینگ‌ها

افزایش بهره‌وری یکی از ارکان اصلی در تحقق اهداف برنامه هفتم است. این برنامه، به‌ویژه در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، بر استفاده از فناوری‌های نوین و بهینه‌سازی فرآیندهای تولیدی تأکید دارد. طبق ماده ۶ بند ۲، توسعه فناوری‌های پیشرفته و اتوماسیون در فرآیندهای صنعتی به‌ویژه در صنعت پتروشیمی، یکی از اولویت‌های اصلی است.

تبصره ۱ ماده ۷ نیز بر لزوم استفاده از فناوری‌های پایدار و کم‌هزینه در صنایع نفت و انرژی تأکید دارد. در این راستا، سرمایه‌گذاری در پژوهش و توسعه (R&D) و ارتقاء فرآیندهای سبز و دوستدار محیط زیست باید به عنوان اولویت کلیدی مطرح شود.

۳. راهبری شرکتی و نظارت در هلدینگ‌ها

راهبری شرکتی یکی از ارکان اساسی در تحقق اهداف برنامه هفتم است. بر اساس ماده ۱۰ بند ۳، شرکت‌های هلدینگ باید با استقرار نظام‌های مدیریتی پیشرفته و با استفاده از مدیریت ریسک و سیستم‌های ارزیابی عملکرد، فرآیندهای تولید و خدمات خود را بهبود دهند. این اقدامات موجب شفافیت بیشتر و کنترل دقیق‌تر عملکرد هلدینگ‌ها خواهد شد.

در ماده ۷ بند ۶، تأکید شده است که نظارت بر عملکرد هلدینگ‌ها باید بر مبنای شاخص‌های عملکرد کلیدی (KPIs) انجام گیرد. این شاخص‌ها می‌توانند شامل مواردی همچون کارایی فرآیندها، کاهش هزینه‌ها و افزایش تولید باشند.

۴. سرمایه‌گذاری و جذب منابع مالی

یکی از ارکان اصلی پویایی اقتصادی در برنامه هفتم، جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و داخلی است. ماده ۷ بند ۵ به‌طور خاص به سرمایه‌گذاری در هلدینگ‌های نفتی و پتروشیمی اشاره دارد و می‌گوید که باید جذب سرمایه‌های خارجی از طریق فناوری‌های نوین و تسهیلات مالی تسهیل شود. همچنین، مشوق‌های مالی برای سرمایه‌گذاران خارجی در این بخش‌ها به‌ویژه برای توسعه پروژه‌های کلان پیش‌بینی شده است.

طبق تبصره ۱ ماده ۸، به‌منظور تشویق سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، باید حمایت‌های مالی ویژه برای سرمایه‌گذاری در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی فراهم شود.

۵. ارزیابی عملکرد و نظارت در هلدینگ‌ها

برای دستیابی به نتایج مطلوب، ارزیابی دقیق عملکرد هلدینگ‌ها از طریق شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPIs) اهمیت زیادی دارد. طبق ماده ۹ برنامه هفتم، باید از مدل‌های ارزیابی و گزارش‌دهی شفاف برای سنجش کارایی، بهره‌وری و اثرگذاری پروژه‌ها استفاده شود.

در این راستا، شاخص‌هایی همچون میزان بهره‌وری انرژی، کاهش هزینه‌های تولید، افزایش ظرفیت تولید، و رضایت مشتری باید به‌طور دقیق پایش شود.

برنامه هفتم توسعه جمهوری اسلامی ایران با سیاست‌هایی همچون تقویت بهره‌وری، نوآوری در صنایع نفت و انرژی، افزایش سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی، و راهبری شرکتی مدرن، به‌طور کامل از هلدینگ‌های اقتصادی و تولیدی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی پشتیبانی می‌کند. با اجرای این سیاست‌ها، کشور قادر خواهد بود در بازارهای جهانی رقابت‌پذیری خود را تقویت کند و به سمت توسعه پایدار و متوازن حرکت کند.

با استفاده از راهبری شرکتی قوی و استراتژی‌های نوآورانه، هلدینگ‌های نفتی و پتروشیمی نه تنها می‌توانند اقتصاد کشور را به سمت رشد پایدار هدایت کنند، بلکه در ایجاد فرصت‌های شغلی و افزایش صادرات نیز نقشی حیاتی ایفا خواهند کرد.

ارشد کسب و کار/ دانشجوی مدیریت بازرگانی گرایش سیاست گذاری دانشگاه تهران