حذف 4 صفر پول ملی در ایران + جزئیات

پرونده “باجِ باجه”؛ بخش 183

واحد پول ملی ایران در طول تاریخ چند هزارساله خود، مسیر پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. از سکه‌های زرین هخامنشی تا ریال امروزی، هر واحد پولی نمایانگر تحولات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دوران خود بوده است. در این پرونده، به بررسی تغییرات این واحدها و پیامدهای آن‌ها در تاریخ ایران می‌پردازیم.

ایران، از دوران هخامنشیان که سکه‌های زرین «دریک» ضرب می‌شد، تا دوره‌های مختلف سلطنتی مانند ساسانیان، غزنویان، صفویان، قاجاریه و پهلوی، شاهد استفاده از واحدهای مختلف پولی بوده است. از «دینار» ساسانی تا «عباسی» صفوی، هر یک از این واحدها تأثیرات قابل توجهی بر اقتصاد کشور داشته‌اند.

اما تحول مهم و جدی در تاریخ پول ایران، در ۱ فروردین ۱۳۱۱ با معرفی «ریال» به‌عنوان واحد پول ملی صورت گرفت. از آن زمان، «ریال» جایگزین «قران» شد و همچنان واحد رسمی پول ایران باقی مانده است. اما به‌دلیل تورم مداوم و کاهش ارزش پول، مقامات اقتصادی ایران همچنان در تلاش هستند تا راه‌حلی برای این چالش پیدا کنند.

چرا حذف صفر از پول ملی؟

در بسیاری از کشورها، به‌ویژه در دوران‌هایی که تورم شدید یا بحران‌های اقتصادی به‌وجود می‌آید، سیاست‌های اقتصادی شامل «حذف صفر از پول ملی» اجرا می‌شود. این فرآیند که در ادبیات اقتصاد بین‌الملل به «Redenomination» معروف است، معمولا به منظور کاهش بار روانی و تسهیل معاملات روزمره طراحی می‌شود. این امر به‌ویژه در کشورهایی با تورم‌های بالا یا بحران‌های ارزی به کار می‌رود.

در ایران، مانند بسیاری از کشورهای دیگر، تغییر واحد پول و حذف صفرهای اضافی موضوعی بوده که بارها مطرح شده است. تجربه‌های جهانی نیز نشان می‌دهند که کشورهایی مانند آلمان، ترکیه، ونزوئلا و چین بارها از این سیاست‌ها استفاده کرده‌اند تا مشکلات اقتصادی ناشی از تورم‌های بالا را کاهش دهند.

تجربه ایران و مسیرهای احتمالی حذف صفر

در دوران اخیر، در زمان مدیریت عبدالناصر همتی در بانک مرکزی، موضوع حذف چهار صفر از پول ملی ایران به‌طور جدی مطرح شد. پیش‌نویس لایحه‌ای برای این تغییرات آماده شد که هدف آن تغییر یکای پول ملی از «ریال» به «تومان جدید» بود. در این طرح، با حذف چهار صفر از «ریال»، هر ۱۰ هزار ریال معادل یک «تومان جدید» می‌شد و هر «ریال جدید» معادل یک‌صدم «تومان» جدید بود.

اما این تغییرات تنها مختص ایران نبوده و در 48 کشور دیگر نیز تجربه شده است. کشورهایی همچون آذربایجان، آرژانتین، برزیل، ترکیه و ونزوئلا تجربه‌های مشابهی را در تاریخ خود داشته‌اند و نتایج این تحولات گاه نشان‌دهنده کاهش فشارهای تورمی و گاه به‌عنوان اقدامی نمادین در جهت بهبود اوضاع اقتصادی بوده است.

چالش‌ها و پیامدهای حذف صفر

با وجود این‌که حذف صفر می‌تواند در کوتاه‌مدت به بهبود وضعیت روانی اقتصاد کمک کند، در بلندمدت ممکن است تأثیرات اقتصادی کمتری داشته باشد، مگر آن‌که سیاست‌های اقتصادی به‌طور اساسی اصلاح شوند. در این پرونده، با بررسی تجربیات کشورهای مختلف، به دنبال روشن کردن نتایج این تحولات و ارزیابی اثرات احتمالی تغییرات پولی در ایران خواهیم بود.